Verwondering & Vrijheid

Een reflectie op wat we verliezen en weer kunnen terugvinden

Gek eigenlijk, hoe snel je eraan voorbijgaat. Dat gevoel van verwondering. De meeste mensen denken bij luxe aan dure dingen: een horloge dat meer kost dan een kleine auto, een resort met infinity pool, of een glas wijn dat je beter kunt ruiken dan drinken. Maar de laatste jaren denk ik steeds vaker dat echte luxe veel minder met geld te maken heeft – en veel meer met hoe je de wereld bekijkt.

De laatste ruim 10 jaar van mijn arbeidzame leven heb ik als docent gewerkt. Hoofdzakelijk op de middelbare school en de laatste twee jaar voor basisscholen. Terugkijkend kan ik met volle overtuiging zeggen dat deze twee jaar veruit de leukste jaren zijn geweest.

Gedurende alle jaren op de middelbare school ben ik kritisch geweest op mijn eigen rol in het onderwijs, op de organisatie en ook op het systeem. Ik heb mij continu afgevraagd hoe je nu het beste kennis kunt overdragen. Mijn filosofie was daarbij altijd dat het leuk en interessant moest zijn. Puur kennis overdragen om daarbij aan de richtlijnen te voldoen, om te slagen of om hoge examen resultaten na te streven mag nooit het primaire doel zijn.

Even een kleine zijsprong, via onze zoon zijn wij een aantal jaar in aanraking geweest met Democratisch onderwijs. Uiteraard is hier ook genoeg op aan te merken, maar de insteek die ik nog altijd meeneem gaat over de intrinsieke motivatie van een mens. Een mens hoef je niet te leren om te kruipen, lopen, praten, dit gaat van nature, vanzelf.

Deze intrinsieke motivatie is nog zo aanwezig bij die leerling van de basisschool en vanaf de middelbare school ebt deze langzaam weg. Dit heeft er mijn inziens ook meer mee te maken dat de verplichte lading de motivatie wegneemt om zelf initiatieven te ontplooien, om jezelf te verwonderen en te onderzoeken.

En laten we eerlijk zijn, volwassenen doen ook veel liever activiteiten waar we zelf voor kiezen. Als we iets verplicht moeten doen, van belasting betalen tot boodschappen, tot de vaatwasser leeghalen, dan doen wij dat ook minder graag (of liever niet).

Ik kan het niet goed uitleggen – en misschien is dat ook precies het punt. Verwondering is vaak iets wat je niet kunt bevatten. Het overkomt je. Een plotselinge ontroering, alsof je even door een kiertje kijkt naar iets wat veel groter is dan jijzelf. Alsof je een kind bent dat sneeuw ziet vallen, voor het eerst. Dat pure wow-gevoel.

Vroeger had ik dat veel vaker. Kinderen leven in een wereld vol eerste keren. Eerste sneeuw, eerste vliegtuig, eerste vuurvlieg. Alles is nieuw, groots, magisch. Maar hoe ouder je wordt, hoe vaker je denkt: “Dat ken ik wel.” En zo sluipt het eruit. Zelfs als je op plekken komt waar andere mensen van dromen, kun je er met een soort ‘luxe-verzadiging’ doorheen kijken. Mooie dingen worden dan alleen nog maar… dingen.

Toch geloof ik dat verwondering te cultiveren is. Je hoeft er niet per se ver voor te reizen. Je moet alleen leren kijken zonder te oordelen. Niet meteen snappen, labelen of fotograferen, maar gewoon zijn. In het moment. Kijken naar hoe het licht door de bladeren valt. Naar het patroon van je eigen ademhaling als je net wakker wordt. Naar hoe een oude man met een stok op een bankje zit, alsof hij niks meer hoeft – behalve zitten.

De echte luxe zit ‘m dan niet in bezit, maar in ruimte. Ruimte om stil te staan. Om even nergens naartoe te moeten. En dat je dan merkt dat de wereld – juist in haar alledaagsheid – nog steeds vol wonderen zit.

Ik heb er ooit ergens een zin over gelezen: verwondering is het begin van alle wijsheid. En misschien ook wel van alle vrijheid. Want een mens die zich nog kan verwonderen, die is vrij. Die is niet afgestompt. Die voelt. Die leeft.

Een andere quote die ik tegenkwam en erg pakkend vind: Rijkdom lijkt alledaagse verwondering in de weg te zitten.

En eerlijk is eerlijk: een paella op een strand vol sterren is prachtig. Maar een simpele chili con carne op een gaspitje, midden in een stroomstoring, kan zomaar hetzelfde gevoel geven. Mits je ervoor openstaat.

Zonnige groet,

Carlo

---

Belangrijkste Inzichten

• Echte luxe zit niet in bezit, maar in ruimte: ruimte om stil te staan, te voelen en aanwezig te zijn in het moment.

• Verwondering verdwijnt met routine, maar is terug te vinden: door opnieuw te leren kijken zonder oordeel.

• Intrinsieke motivatie is de sleutel tot groei en levenslust: vooral wanneer we vrijheid ervaren om te ontdekken in plaats van te moeten presteren.

Om je reis voort te zetten en betekenisvolle veranderingen te starten, hier een boekaanbeveling en een oefening om je te helpen de eerste stap te zetten:

Life Inspiratie (boek recommendatie): The Art of Noticing, hier

Life Hack (oefening): De 5-4-3-2-1 Verwonderingsoefening, hier